Franczyza a prawo: Najważniejsze aspekty prawne, które powinien znać franczyzodawca

Każdy przedsiębiorca działający w Polsce podlega regulacjom prawnym obowiązującym w naszym kraju. Ich nieznajomość nie zwalnia oczywiście z ich przestrzegania, dlatego bardzo ważne jest, aby zapoznać się z wszelkimi kwestiami, które mogą dotyczyć Twojej firmy. Podsumowujemy najważniejsze aspekty prawne, które powinny być znane każdemu działającemu franczyzodawcy w Polsce.

Umowa franczyzy

Podstawą działalności franczyzowej jest umowa franczyzy zawierana pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Duża część przedsiębiorców nie przykłada odpowiedniej wagi do tego rodzaju dokumentów. Automatycznie poszukują oni gotowych wzorów, aby nie musieć ich samodzielnie przygotowywać. W tym przypadku zdecydowanie nie będzie to dobrą decyzją. Umowy franczyzowe nie posiadają w Polsce odrębnych przepisów prawnych, które by je regulowały, co plasuje je w grupie tzw. umów nienazwanych. Daje to zawierającym je stronom dużą dowolność i możliwość kształtowania zapisów według własnych potrzeb. Oczywiście gdy podejmowana jest współpraca franczyzowa, nie zwalnia to z przestrzegania innych przepisów prawnych, takich jak kodeks cywilny, ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, a także zasad współżycia społecznego.

Aby współpraca franczyzowa przebiegała sprawnie i skutecznie, należy jak najlepiej opisać jej model w umowie. Konieczne jest zawarcie informacji na temat zasad korzystania z logotypów i know-how, praw i obowiązków, zasad kontrollingu, czy opłat licencyjnych. Ponadto opisywane są takie kwestie, jak sprzedaż franczyzy, rozwiązywanie sporów, zasady wypowiedzenia, czy sposoby postępowania w przypadku śmierci stron.

Powszechną praktyką wśród franczyzodawców jest też zabezpieczenie się przed działaniami konkurencyjnymi ze strony obecnych i byłych franczyzobiorców. Stosuje się zakaz konkurencji w umowie franczyzowej, który obowiązuje w czasie jej trwania, a także przez sprecyzowany okres po jej ustaniu bądź rozwiązaniu. Są to zapisy uzasadnione z punktu widzenia zabezpieczenia się przed działaniem strony na szkodę drugiej z nich.

Warto zdecydować się na pomoc doradcy franczyzowego, który przygotuje umowę, która spełni oczekiwania franczyzodawcy i franczyzobiorcy. Będzie chronić ich interesy, mieścić się w granicach obowiązujących przepisów prawnych, a także stosowanych praktyk rynkowych. Rozwiązanie to będzie korzystne niezależnie od tego, czy Twój system to nowa franczyza, czy też sieć działająca na rynku od lat.

Ustawa o franczyzie

Jak zostało już wspomniane, w Polsce nie istnieje odrębna ustawa o franczyzie, w związku z czym nie znajdziesz jednego miejsca, w którym należy szukać wszystkich przepisów obowiązujących dla franczyzodawcy i franczyzobiorcy. W praktyce od kilku lat toczą się jednak prace nad powstaniem takiego dokumentu, co zapowiadało oficjalnie nawet Ministerstwo Sprawiedliwości. Konieczność wprowadzenia przepisów została zasugerowana przez same środowisko franczyzowe. Wskazywano konieczność uregulowania takich kwestii, jak opłaty licencyjne, pakiet franczyzowy, prawa i obowiązki franczyzodawcy oraz franczyzobiorcy, nierówność kontraktowa stron, czy trudności w rozwiązywaniu sporów między stronami w przypadku konieczności finalizowania ich w sądzie. Ustawa franczyzowa miałaby zatem precyzować podstawowe kwestie dotyczące tej formy działalności w naszym kraju. Choć mówiło się o tym, że jej powstanie jest już naprawdę bliskie, zgodnie z informacjami uzyskanymi w 2024 roku, projekt ustawy o franczyzie został porzucony i wycofano go z dalszych prac parlamentarnych. Tak pożądana przez środowisko ustawa o franczyzie wciąż jest więc daleka od urzeczywistnienia w polskim systemie prawnym.

Kodeks franczyzy

W związku z brakiem ustawy, jaka regulowałaby działalność, którą jest franczyza, podmioty działające na rynku podjęły próbę jego samoregulacji. Rezultatem tego jest swoisty kodeks franczyzy, a konkretnie Kodeks Dobrych Praktyk dla Rynku Franczyzy. Za jego powstanie odpowiada m.in. Polska Organizacja Franczyzodawców, Polskie Stowarzyszenie Mikroprzedsiębiorców i Franczyzobiorców, czy Polska Izba Handlu. Jak podkreślają sygnatariusze, jest to pierwsza w naszym kraju próba wypracowania praktyk, zasad i standardów na tak szeroką skalę. Duża część ekspertów, a także liczni franczyzobiorcy i franczyzodawcy w Polsce wskazują jednak, że jest to nieudany kompromis. Problemem jest już sam fakt, że Polska Organizacja Franczyzodawców podpisała się również pod kodeksem etycznym opracowanym dla Europejskiej Federacji Franczyzy, co powoduje, że teoretycznie funkcjonują w Polsce dwa niezależnie od siebie, różne kodeksy. Dokument nie uzyskał poparcia m.in. Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw, który wskazuje także na to, że praktyki i zasady zostały opracowane praktycznie przez organizacje reprezentujące wyłącznie franczyzodawców – po drugiej stronie wskazać można jedynie wymienione powyżej Polskie Stowarzyszenie Mikroprzedsiębiorców i Franczyzobiorców. Sieci franczyzowe w Polsce, mimo dobrych chęci, nie zdołały zatem wypracować dokumentu, który byłby respektowany przez całe środowisko. Niezależnie od oceny kodeksu warto pamiętać też o tym, że mowa jedynie o zaleceniach i spisie dobrych praktyk, których respektowanie jest dobrowolne. Ich nieprzestrzeganie nie będzie wiązać się z żadnymi skutkami prawnymi, dopóki nie powstanie odpowiedni dokument przyjęty przez Ustawodawcę.

Umowa franczyzy, kodeks cywilny, ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, obowiązki franczyzodawcy – te kwestie oraz dokumenty powinny być znane każdemu właścicielowi swojej sieci. Jeżeli potrzebujesz wsparcia w tym zakresie, warto zawsze zwrócić się po pomoc do doradcy franczyzowego lub prawnika zajmującego się tą dziedziną, którzy pomogą zarówno w opracowaniu dokumentacji franczyzowej, jak i bieżącej działalności.

Udostępnij

Dołącz do newslettera

© 2024 All Rights Reserved.